Έχετε αναρωτηθεί πώς οι ανάγκες μας, οργανικές και ψυχολογικές, σχετίζονται με την ψυχική μας υγεία;
Αλήθεια, γνωρίζετε ποιες είναι οι βασικές σας ανάγκες; Κατά πόσο νιώθετε ότι τις εκπληρώνετε; Και ποιά είναι τα πράγματα εκείνα που πιστεύετε ότι σας εμποδίζουν να εξελίξετε τον εαυτό και τη ζωή σας, έτσι ώστε πέρα από τις βασικές καθημερινές σας ανάγκες να εκπληρώνετε περισσότερο από το δυναμικό σας αλλά και να επιδιώξετε πιο πνευματικές ανάγκες που μπορεί να έχετε;
Η θεωρία της Ιεραρχίας των Αναγκών του Maslow δεν είναι καινούρια αλλά μια κλασσική θεωρία στην ψυχολογία που όμως διαχρονικά μπορεί να μας παρέχει ένα νοητικό πλαίσιο για να ‘φρεσκάρουμε’ την αντίληψή μας ως προς την ιεράρχηση και την ικανοποίηση των αναγκών μας.
Προτάθηκε από τον ο Abraham Maslow το 1943 σε ένα άρθρο με τίτλο Η Θεωρία των Ανθρώπινων Κινήτρων και περιγράφει σε πέντε στάδια, αυτό που πίστευε ότι ήταν απαραίτητο για την ανθρώπινη συντήρηση και ικανοποίηση.
Τα Πέντε Στάδια
Η ιεραρχία του Μaslow παρακολουθεί την ανάπτυξη και την εξέλιξη του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της ζωής του ξεκινώντας από τα βρέφη που επιδιώκουν να εκπληρώσουν μόνο τις πιο βασικές τους ανάγκες. Στην πορεία της ζωής τους οι άνθρωποι θα φτάσουν σε διάφορα στάδια της ιεραρχίας των αναγκών τουςκαι σε διαφορετικές περιόδους μπορεί να βιώνουν κάποιο έλλειμα σε κάποιο στάδιο. Όταν συμβαίνει αυτό, μπορεί να χρειαστεί το άτομο να εγκαταλείψει προσωρινά την επιδίωξη ενός υψηλότερου σταδίου προκειμένου να εκπληρώσει τις πιο στοιχειώδεις ανάγκες του. Δεν είναι ωστόσο απαραίτητο ότι όλοι οι άνθρωποι θα φτάσουν στην κορυφή της ιεραρχίας, καθώς παράγοντες όπως η φτώχεια, οι ασθένειες και άλλοι μπορεί να παρέμβουν στην ανάπτυξη ενός ατόμου στην ιεραρχία των αναγκών του Maslow.
Oι άνθρωποι που δεν κατάφεραν να εκπληρώσουν τις ανάγκες του σε έναν τομέα μπορεί σε κάποιον άλλο τομέα να έχουν εκπληρώσει ικανοποιητικά τις ανάγκες τους. Για παράδειγμα, ένα άτομο με κακή υγεία και ανεπαρκή οικονομική σταθερότητα μπορεί να είναι μέρος μιας κοινότητας, να έχει έναν σύντροφο, και να διατηρεί στενές σχέσεις με φίλους και συγγενείς. Επομένως, οι ανάγκες του για ασφάλεια, δεν εκπληρώνονται επαρκώς, εκπληρώνεται όμως η ανάγκη του ανήκειν και του να είναι μέλος μιας κοινότητας. Κάποιος μπορεί να έχει καλύψει κάθε βασική του ανάγκη αλλά ξαφνικά να βιώσει μια απειλή στηνανάγκη για ασφάλεια και για στέγαση. Προκειμένου να εξασφαλίσει την επιβίωση του, αυτό το άτομο μπορεί να εγκαταλείψει την επιδίωξη της αυτοεκτίμησης και την ανάγκη του ανήκειν μέχρι το πέρας της απειλής.
Η ιεραρχία των αναγκών του Maslow αρχικά περιελάμβανε πέντε στάδια:
- Οργανικές ανάγκες: Αυτές είναι οι βασικές ανάγκες για να συντηρηθεί η ζωή: οξυγόνο, τροφή και νερό. Αυτές είναι και οι βασικές ανάγκες όλων των ζώων και είναι το κύριο μέλημα των βρεφών.
- Ανάγκες ασφάλειας: Όταν οι οργανικές ανάγκες ενός ατόμου ικανοποιούνται, η εστίαση συνήθως μετατοπίζεται στις ανάγκες για ασφάλεια που μπορεί να περιλαμβάνουν την υγεία, την ελευθερία από πόλεμο, και την οικονομική ασφάλεια.
- Κοινότητα και ανήκειν: Εάν οι οργανικές ανάγκες και η ασφάλεια εκπληρώνονται, το άτομο θα εστιάσει στην ανάγκη για μια κοινότητα και για αγάπη. Αυτές οι ανάγκες συνήθως ικανοποιούνται από φίλους, οικογένεια και ρομαντικούς συντρόφους.
- Αυτοεκτίμηση: Η αυτοεκτίμηση είναι απαραίτητη για την αυτοπραγμάτωση και ένα άτομο μπορεί να δουλέψει πάνω στην αυτοεκτίμησή του εφόσον η ανάγκη του για αγάπη και αίσθηση του ανήκειν έχει εκπληρωθεί. Η αυτοπεποίθηση και η αποδοχή από τους άλλους είναι σημαντικά συστατικά αυτής της ανάγκης.
- Αυτοπραγμάτωση: Η αυτοπραγμάτωση είναι η ικανότητα να εκπληρώσει κανείς το αληθινό δυναμικό του και τα απαραίτητα συστατικά για την αυτοπραγμάτωση μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ένας επιστήμονας μπορεί να αυτοπραγματωθεί όταν καταφέρει να ολοκληρώσει την έρευνά του σε ένα επιστημονιικό πεδίο. Ένας πατέρας μπορεί να αυτοπραγματωθεί όταν καταφέρει να φροντίσει ικανοποιητικά τα παιδιά του.
Ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση και την αυτοπραγμάτωση, ο Maslow αργότερα πρόσθεσε γνωστικές και αισθητικές ανάγκες , που αναφέρονται σε εκείνες που θεωρούσε τις ανάγκες των ακαδημαικών και των καλλιτεχνών αντίστοιχα.
Ο Victor Frankl, ένας εξέχων ψυχολόγος του 20ου αι. και ο ιδρυτής της λογοθεραπείας, πρόσθεσε την υπέρβαση του εαυτού ως ένα τελικό στάδιο στην ιεραρχία του Maslow, κάνοντας 8 τον συνολικό αριθμό των σταδίων. Αυτό το επίπεδο αφορά στην ικανότητα ενός ατόμου να βιώνει την πνευματικότητα και να σχετίζεται με το ευρύτερο σύμπαν.
Η Ιεραρχία του Maslow και η Ψυχική Υγεία
Ο Μaslow υποστήριξε ότι η αποτυχία να εκπληρώσουμε τις ανάγκες μας σε διάφορα στάδια της ιεραρχίας, μπορεί να οδηγήσει σε ασθένεια, ιδιαίτερα ψυχικής φύσης και σε θέματα ψυχικής υγείας. Άτομα των οποίων οι οργανικές ανάγκες δεν εκπληρώνονται μπορεί να πεθάνουν ή να αρρωστήσουν σοβαρά. Όταν οι ανάγκες για ασφάλεια δεν ικανοποιούνται μπορεί να προκύψει μετατραυματικό στρες. Άτομα που δεν νιώθουν ότι αγαπιούνται ή ότι ανήκουν μπορεί να βιώνουν κατάθλιψη ή άγχος. Η έλλειψη αυτοεκτίμησης ή η αδυναμία για αυτοπραγμάτωση μπορεί επίσης να συμβάλλει στην κατάθλιψη και το άγχος.
Βιβλιογραφία:
- Huitt, W. (2007). Maslow’s hierarchy of needs. Educational Psychology Interactive. Valdosta, GA: Valdosta State University. Retrieved from http://www.edpsycinteractive.org/topics/regsys/maslow.html
- Martin, D., & Joomis, K. (2007). Building teachers: A constructivist approach to introducing education. Belmont, CA: Thomson/Wadsworth.
- Maslow’s Hierarchy. (n.d.). Retrieved fro
- Retrieved from http://changingminds.org/explanations/needs/maslow.htm
Πηγή: Goodtherapy.org
Aπόδοση-Επιμέλεια: Έλενα Καμπισοπούλου, ΜSc Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
