Έχει μια ανελευθερία ο φόβος, την τάση να σε συρρικνώνει και να σε κάνει να κρύβεσαι, από τον εαυτό σου, από τους άλλους, από τη ζωή την ίδια. Νιώθεις μικρός και αβοήθητος όταν φοβάσαι. Μπορεί να κρατάς την αναπνοή σου, έτσι, χωρίς να υπάρχει εμφανής λόγος πολλές φορές. Άλλοτε πάλι σε κάνει να επιτίθεσαι, να αγριεύεις, να γίνεσαι κυνικός και να ρίχνεσαι στη μάχη εχθρών φανταστικών, δίχως σχέδιο, έτσι που να ξοδεύεσαι και να νιώθεις κουρασμένος πολεμώντας με τις σκιές. Σε κουράζει και η ενέργειά σου εξαντλείται γρήγορα.
Μέχρις ότου να τον ξετρυπώσεις… και να φωνάξεις «φτου ξελευθερία»!
Ο φόβος δεν πρέπει να μείνει κρυμμένος. Γιατί τότε θα κοιτάζεις γύρω γύρω σε στάση άμυνας, θα παραφυλάς, χωρίς να μπορείς να αναπτυχθείς, παύοντας να είσαι επινοητικός και δημιουργικός. Μπορείς να πεις στον εαυτό σου ότι “είναι εντάξει να φοβάσαι”, για ό,τι κι αν είναι, δεν πειράζει. Πειράζει όμως να αφήνεις το φόβο σου να μεγαλώνει σα μύκητας στο σκοτάδι. Γιατί τότε θεριεύει και απλώνεται και σε τρομάζει ακόμη περισσότερο, και τόσο περισσότερο κρύβεσαι ή ξοδεύεσαι πολεμώντας. Ο φόβος θα σε ορίζει και αυτό δεν το θέλεις.
Ο φόβος είναι ένα από τα βασικά μας συναισθήματα και υπάρχει για να ανάβει σαν κόκκινο λαμπάκι και να μας προειδοποιεί, μέρος του μηχανισμού επιβίωσης, σε προετοιμάζει να παλέψεις με ό,τι σε απειλεί ή να το βάλεις στα πόδια. Και συχνά, σε κάνει να παγώνεις και να παραλύεις μπροστά στην αντίληψη του κινδύνου. Είναι ένα απόλυτα φυσικό συναίσθημα που δεν θα‘ πρεπε να σχετίζεται με δειλία ή με ντροπή.
Τα μικρά παιδιά φοβούνται και το δείχνουν. «Φοβάμαι», θα σου πουν. Μεγαλώνοντας μαθαίνουμε να το κρύβουμε γιατί «δεν πρέπει». «Δεν πρέπει να φοβάσαι», «πρέπει να είσαι δυνατός…», «πρέπει να είσαι γενναίος», λες και το ένα αποκλείει το άλλο.
Όμως φοβόμαστε: την απόρριψη, την αποτυχία, την έκθεση, την κριτική, την οικειότητα, την αγάπη, τη μοναξιά, την αβεβαιότητα, τις αρρώστιες, το θάνατο και χίλια δύο άλλα αφηρημένα και συγκεκριμένα.
Το κύριο ερώτημα δεν είναι αν φοβόμαστε αλλά τι κάνουμε με το φόβο.
Σε ό,τι σκοτεινό ρίχνουμε φως. Το βγάζουμε στον ήλιο. Αυτή είναι η απάντηση.
Έχει ο Οsho στο βιβλίο του «Φόβος» μια ωραία zen ιστορία:
Ένας τύπος περπατώντας μέσα στη νύχτα σε ένα βραχώδες μονοπάτι, γλιστράει και πέφτει. Από το φόβο του ότι θα γκρεμιστεί χιλιάδες μέτρα κάτω, ξέροντας ότι στην άκρη του μονοπατιού υπήρχε μια βαθιά κοιλάδα, καταφέρνει να πιαστεί από ένα κλαδί που εξέχει. Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, το μόνο που μπορεί να δει είναι την άβυσσο από κάτω του. Φωνάζει και η φωνή του αντηχεί- δεν υπάρχει κανείς να τον ακούσει.
Μπορείτε να φανταστείτε το μαρτύριο του, όλη τη νύχτα να κρέμεται από το κλαδί, με το θάνατο να παραμονεύει, τα χέρια του να ιδρώνουν και μετά δυσκολίας να καταφέρνει να κρατηθεί… Μέχρι που επιτέλους ξημέρωσε και βγήκε ο ήλιος. Κοίταξε κάτω και γέλασε: δεν υπήρχε άβυσσος… μόλις 20 εκατοστά πιο κάτω υπήρχε η επιφάνεια ενός βράχου. Θα μπορούσε να είχε κοιμηθεί εκεί το βράδυ- θα κοιμόταν καλά, ο βράχος ήταν αρκετά μεγάλος… αντί γι αυτό η νύχτα του ήταν ένας εφιάλτης.
Πώς νιώθετε στην ιδέα να ξετρυπώσετε τους φόβους και να τους βγάλετε στον ήλιο;
- Μήπως φοβάστε να τους δείτε για αυτό που πραγματικά είναι;
- Μήπως φοβάστε ότι μόνο εσείς τους νιώθετε;
- Μήπως φοβάστε ακόμη και το τι θα χρειαστεί να αλλάξετε, αν δεν τους έχετε πια;
Κι αν ο φόβος δεν έχει παρά 20 εκατοστά βάθος, όπως μας λέει ο Osho; Θα παραμείνετε κρεμασμένοι από το κλαδί ζώντας έναν εφιάλτη;
Ο φόβος μας συνδέεται συνήθως με κάποια προσωπική πρόκληση, δεν είναι όμως το ίδιο πράγμα, δεν ταυτίζεται με αυτή. Είναι μια συναισθηματική αντίδραση στην πρόκληση και συχνά έχει μια αρνητική επίδραση στο να μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε με έναν επινοητικό και δημιουργικό τρόπο.
Για αυτό το λόγο και είναι πολύ σημαντικό να τον αναγνωρίσουμε και να τον κατανοήσουμε. Συχνά, είναι μεταμφιεσμένος κάτω από την περιβολή της λογικής και της σύνεσης- τον εκλογικεύουμε- είναι πιο ασφαλές να κινούμαστε μέσα στη ζώνη άνεσης και ασφάλειας- παρά να εκθέσουμε τον εαυτό μας στο καινούριο, στο άγνωστο, στο αβέβαιο όσο δελεαστικό και αν είναι.
Όμως μόνο αν έχουμε τη γενναιότητα να ξεσκεπάσουμε τον φόβους μας και να τους δούμε για αυτό που πραγματικά είναι μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι εμείς ορίζουμε τον εαυτό και τις επιλογές μας και ότι αυτές δεν υπαγορεύονται από το φόβο.
Όπως είπε και ο F. Roosevelt “το μόνο που έχουμε να φοβηθούμε είναι τον ίδιο μας το φόβο”.
Άντε λοιπόν, ξετρυπώστε τους και «Φτου ξελευθερία»!
Fearlessness may be a gift, but perhaps most precious is [the] courage that comes from cultivating the habit of refusing to let fear dictate one’s actions
~ Aung San Suu Kyi, Freedom from Fear
