Mαζί με την κλιμάκωση της πανδημίας καθώς και των μέτρων για την αντιμετώπιση της , παρακολουθούμε να κλιμακώνονται γύρω μας και τα συναισθήματα φόβου και ανησυχίας. Εκεί που οι αντιδράσεις του κόσμου ξεκίνησαν με άρνηση και υποτίμηση της κατάστασης, που συνοδεύονταν από ενόχληση και εκνευρισμό, «Όλα αυτά είναι υπερβολικά, δεν χρειάζεται να φρικάρουμε», «είναι όπως η γρίπη, όλα θα πάνε καλά», στη συνέχεια βλέπουμε μια συγκρατημένη ανησυχία «αρκεί να πλένω συχνά τα χέρια μου» μέχρι που πια συνειδητοποιούμε ότι είναι μια επικίνδυνη κατάσταση οπότε η ανησυχία και το στρες μεγαλώνει. Δεν είναι περίεργο να μας κατακλύζει το άγχος ακόμη και ο πανικός «Στ’αλήθεια συμβαίνει, χρειάζεται να κάνουμε κάτι τώρα! Ακολουθεί η αποδοχή «Οκ, για να δούμε, μπορούμε να τα καταφέρουμε, θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται.» Στο σημείο αυτό, ερχόμαστε να συμβιβαστούμε κατά κάποιο τρόπο με την αβεβαιότητα. Και θα συνεχίσουμε να βιώνουμε όλα τα παραπάνω, καθώς πραγματευόμαστε την αλήθεια ότι είμαστε πράγματι σε μια πανδημία και δεν έχουμε ιδέα πόσο θα κρατήσει αυτό ή πως ακριβώς θα το αντιμετωπίσουμε.
Είναι ξεκάθαρο ότι η πανδημία δεν απειλεί μόνο τη σωματική μας υγεία αλλά και την ψυχική. Οι ρουτίνες μας έχουν διακοπεί και αυτές είναι που μας βοηθούν να ρυθμίζουμε το νευρικό μας σύστημα. Μαζί με την τεράστια αλλαγή στους ρυθμούς μας , είμαστε εκτεθειμένοι σε μια διαρκή ροή πληροφοριών που επίσης απορυθμίζει το νευρικό μας σύστημα. Οι ευπαθείς, ψυχικά και σωματικά, πλήττονται ακόμη περισσότερο. Αλλά και όλοι λίγο πολύ, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι είμαστε στρεσαρισμένοι.
Ένα μεγάλο κομμάτι από το στρες που βιώνουμε έχει να κάνει με την αβεβαιότητα. Οι άνθρωποι δεν τα πάμε καλά με το αβέβαιο. Αρχίζουμε να φρικάρουμε με τα διάφορα σενάρια τύπου «Και αν…» Κάποιοι ανησυχούν για την υγεία τους, για την υγεία των δικών τους, για την οικονομική πίεση, το σχολείο των παιδιών, το αν θα έχουν αρκετές προμήθειες κ.ο. κ Ο εγκέφαλός μας είναι σχεδιασμένος για να μας κρατάει ασφαλείς και το να προσπαθούμε να προβλέψουμε και να σχεδιάσουμε είναι μέρος αυτού.
Οι ρουτίνες και η δόμηση του χρόνου είναι ένας τρόπος για να ‘θωρακιστούμε’ απέναντι στις μεγαλύτερες υπαρξιακές μας ανησυχίες, η σημαντικότερη από τις οποίες είναι ότι όλοι θα πεθάνουμε μια μέρα (που είναι άχαρο να το λέμε αλλά είναι γεγονός) . Όταν η αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο μας χτυπά τόσο δυνατά, o ψυχισμός μας κατακλύζεται και τότε γινόμαστε ευάλωτοι σε διάφορα ψυχολογικά συμπτώματα.
Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία να δούμε πως μπορούμε να το διαχειριστούμε για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας .
ΠΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ
1.ΓΕΙΩΝΟΜΑΣΤΕ στην παρούσα στιγμή: Όσο πιο συχνά μπορούμε. Είναι άλλωστε η μόνη βεβαιότητα που έχουμε. Χρειάζεται κυριολεκτικά να νιώσουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας να μας υποστηρίζει. Μπορείτε να το δοκιμάσετε αυτή τη στιγμή:
Συνειδητοποιήστε τα πόδια σας στο πάτωμα, νιώστε και τις τέσσερεις γωνίες των ποδιών σας να γειώνονται στο έδαφος και πείτε στον εαυτό σας: «Βρίσκομαι στο σπίτι μου, νιώθω τα πόδια μου στο πάτωμα και είμαι ασφαλής. Αυτό που προτείνω δεν θα λύσει το πρόβλημα του άγχους, ωστόσο βοηθά το νευρικό σας σύστημα να κάνει μια «επανεκκίνηση» ώστε να έχετε την απαραίτητη διαύγεια. Δοκιμάστε το αρκετά συχνά, η επανάληψη το κάνει ακόμη πιο αποτελεσματικό.
2. ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΜΕ: Αν χρειάζεται, κάντε μια λίστα με τους φόβους και τις ανησυχίες σας. Υπογραμμίστε αυτούς που μπορείτε να ελέγξετε. Όταν ο νους σας πηγαίνει σε αυτούς που δε μπορείτε να ελέγξετε υπενθυμίστε το στον εαυτό σας « Αυτό είναι έξω από τον έλεγχο μου»
Κάντε μια λίστα με τους φόβους και τις ανησυχίες σας. Υπογραμμίστε αυτούς που μπορείτε να ελέγξετε. Όταν ο νους σας πηγαίνει σε αυτούς που δε μπορείτε να ελέγξετε υπενθυμίστε το στον εαυτό σας « Αυτό είναι έξω από τον έλεγχο μου»
3. ΕΠΙΛΕΓΟΥΜΕ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΘΑ ΚΡΑΤΗΣΟΥΜΕ: Ένα πράγμα που μπορούμε να ελέγξουμε είναι ο τρόπος που θα αποκριθούμε σε αυτό που μας συμβαίνει. Όπως είχε πει και ο Victor Frankl, ένας ψυχίατρος που επέζησε στο Άουσβιτς κατά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, αυτή είναι η τελευταία ανθρώπινη ελευθερία, το πώς θα επιλέξουμε να αποκριθούμε σε μια δεδομένη περίσταση.
“Everything can be taken from a man but one thing: the last of the human freedoms—to choose one’s attitude in any given set of circumstances, to choose one’s own way.”
Επιλέξτε να δημιουργήσετε απλές ρουτίνες που σας ευχαριστούν. Καλλιεργήστε μια αίσθηση προοπτικής κάνοντας όνειρα για το τι θα θέλατε να κάνετε όταν η κρίση περάσει. Κάντε χώρο για το παιχνίδι και τη χαρά, μέσα από αστεία, μέσα από δημιουργικά πράγματα, μέσα από την τέχνη. Επιδιώξτε και διατηρήστε την επικοινωνία και τη σύνδεση με τους αγαπημένους σας.
4. ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Σε περίπτωση που μέχρι τώρα το ζήτημα της πνευματικότητας δε σας έχει απασχολήσει, ίσως ήλθε ο καιρός του. Η πνευματικότητα δεν έχει απαραίτητα να κάνει με τις θρησκευτικές σας πεποιθήσεις, αλλά με o,τιδήποτε σας προκαλεί μια αίσθηση δέους και σας κάνει να αισθάνεστε συνδεδεμένος/η με τον κόσμο. Μπορεί να είναι μια θρησκεία, η φύση, η τέχνη, αξίες όπως η καλοσύνη, η συμπόνοια, η αλληλεγγύη. Η αίσθηση ότι ανήκουμε σε ένα μεγαλύτερο όλον, σε κάτι σπουδαιότερο από τον εαυτό μας, φέρνει γαλήνη μέσα μας και λειτουργεί καταπραυντικά για τους φόβους και τις αγωνίες μας.
Είναι μια καλή ευκαιρία να αναζητήσεις τι σε συνδέει με την πνευματικότητα σου, ποιές είναι οι βασικές αξίες πεποιθήσεις και αξίες που σε καθοδηγούν στη ζωή σου. Κι έπειτα να δεις πώς μπορείς να εξασκείς την πνευματικότητα στην καθημερινή σου ζωή, μέσα από πρακτικές και δραστηριότητες που σε εκφράζουν.
5. ΣΥΝΤΟΝΙΖΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ : Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Ιrvin Yalom, «Ο θάνατος ως φυσικό γεγονός μας καταστρέφει, αλλά η ιδέα του θανάτου μπορεί να μας σώσει». Αν καταφέρουμε να ‘χωρέσουμε’ την ιδέα του θανάτου, την οποία συνήθως απωθούμε η ζωή μας μπορεί να φωτιστεί πολύ διαφορετικά και πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα να αποκτήσουν νόημα και σημασία.
Τhough the physicality of death destroys us, the idea of death may save us
Oι άνθρωποι δεν είμαστε πολύ καλοί στο να ‘χωράμε’ δύο αντίθετες ιδέες στο νου μας . Αλλά μπορούμε να εξασκηθούμε σε αυτό. Για παράδειγμα, αν δε νιώθαμε ποτέ τον πόνο, πως θα μπορούσαμε να νιώσουμε τη χαρά; Η φύση της ζωής μας διδάσκει ότι τα πράγματα, πως και τα συναισθήματα μπορούν να συμβαίνουν ταυτόχρονα. Ακόμη και όταν περνάμε δύσκολα, μπορούμε να νιώσουμε τον ήλιο να μας ζεσταίνει ή να δούμε το χαμόγελο του παιδιού μας και να νιώσουμε χαρά. Ή σε μια καλή μας μέρα, μπορεί να μας χάλασε το αυτοκίνητο ή να πονάει η κοιλιά μας. Είναι λοιπόν σημαντικό μέσα σε αυτή την κατάσταση που περνάμε να προσπαθούμε να βρίσκουμε πόρους, πηγές ενέργειας, πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε καλά για να φέρνουμε τον οργανισμό μας σε ισορροπία ενώ προσπαθεί να διαχειριστεί τα όσα συμβαίνουν.
Μέσα στην ημέρα, εστίασε την προσοχή σου σε ό,τι καλό και όμορφο και άνοιξε τις αισθήσεις σου σε αυτό. Τι βλέπεις, ακούς, αγγίζεις, μυρίζεις, αισθάνεσαι που σου δημιουργεί ευχαρίστηση; Στάσου για λίγο σε αυτό και αν μπορείς πάρε μερικές βαθιές αναπνοές.
Το μυστικό είναι να κάνουμε το αβέβαιο βέβαιο σε ό,τι μας αφορά. Γειώνοντας τον εαυτό μας στο παρόν, επιλέγοντας τη στάση μας , συνειδητοποιώντας την οντότητά μας σε σχέση με το όλον και επαναπροσδιορίζοντας την αξία της ζωής μας- γιατί όχι; – από την αρχή.
Photo by nattarin kraiwachirasit on Unsplash
