Είναι περίεργο πως κάθε φορά που έχω να γράψω δεν επιλέγω εγώ τα θέματα αλλά τελικά με επιλέγουν εκείνα… Μάταια λέω στον εαυτό μου «πρέπει να γράψεις» και προσπαθώ να τον πειθαρχήσω σε αυτό- τίποτα… Αντίσταση. Μάταια προσπαθώ να σκεφτώ ποιο θα είναι το θέμα του επόμενου άρθρου- τίποτα… Αντίσταση…
Ο Van Gogh συνήθιζε να λέει «αν ακούς μια φωνή μέσα στο μυαλό σου να σου λέει ότι δεν μπορείς να ζωγραφίσεις , τότε ζωγράφισε και αυτή η φωνή θα σωπάσει».
Ο διάσημος ζωγράφος αναφερόταν προφανώς στη φωνή που αναδύεται κάθε φορά που επιδιώκουμε να κάνουμε κάτι δημιουργικό και που από ό,τι φαίνεται είναι αναπόσπαστο μέρος της δημιουργικής διαδικασίας. Όσοι ασχολούνται με την τέχνη (συγγραφείς, ζωγράφοι, σχεδιαστές, χορευτές κ.ο.κ) τη γνωρίζουν καλά.. Το όνομά της είναι «Αντίσταση».
Η αντίσταση όμως δεν αφορά μόνο τους καλλιτέχνες ούτε και έχει να κάνει αποκλειστικά με την τέχνη αλλά φαίνεται να αφορά κάθε μορφή δημιουργίας.
Και μήπως η ζωή δεν είναι ένα μεγάλο δημιουργικό έργο;
Μήπως δεν είναι ένας καμβάς που αναμένει να πάρει μορφή μέσα από το πινέλο μας, ένα βιβλίο με λευκές σελίδες που έχουμε να γεμίσουμε, μια μουσική σύνθεση που περιμένει να γραφτεί, μια χορογραφία που ξετυλίγεται ή ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε;
Η αντίσταση εμφανίζεται ύπουλα και «χτυπάει» παντού και όλους μας ανεξαιρέτως, χωρίς να υπολογίζει ηλικία, εμφάνιση, σωματική δύναμη, κοινωνική ισχύ, οικονομική κατάσταση- για αυτήν είμαστε όλοι το ίδιο. Αφορά κάθε μορφή δημιουργίας, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας μιας ευτυχισμένης ζωής, που μας δίνει ικανοποίηση και μας κάνει να νιώθουμε ότι εκπληρώνουμε το δυναμικό μας.
Είναι μια ακατέργαστη ενέργεια που βρίσκεται στο κενό ανάμεσα στη ζωή που έχουμε και τη ζωή που θα θέλαμε να έχουμε, τα πράγματα που κάνουμε και εκείνα που θα θέλαμε να κάνουμε, ανάμεσα στο γνώριμο και βολικό και το καινούριο, το άβολο, το συναρπαστικό…
Πώς ξέρετε ότι είστε αντιμέτωποι με την αντίσταση;
Πόσες φορές ενώ έχετε στο νου σας ένα συγκεκριμένο project που θέλετε να πετύχετε, βρίσκετε τον εαυτό σας να καταπιάνεται με άσχετα πράγματα, ακόμη και να κάνετε δουλειές του σπιτιού που στην πραγματικότητα μισείτε; Ή να καταφεύγετε σε διάφορους περισπασμούς, όπως την τηλεόραση, το internet, τις υποθέσεις των άλλων ή διάφορους εθισμούς όπως το φαγητό ή το ποτό;
Όλοι το κάνουμε ή μάλλον όλοι το παθαίνουμε. Πέφτουμε στα δίχτυα της, ως εύκολο θήραμα, ειδικά όταν δεν έχουμε κατανοήσει τη φύση και τη λειτουργία της και τον αδιόρατο τρόπο με τον οποίο μας χωρίζει από τους στόχους και τις επιθυμίες μας.
Δεν έχει σημασία ποιοι ακριβώς είναι αυτοί. Μπορεί να πρόκειται:
– για μια καλλιτεχνική έκφραση μέσα από τη συγγραφή, τη ζωγραφική, τη μουσική, το χορό κ.α
– για ένα επιχειρηματικό εγχείρημα
– ένα πρόγραμμα διατροφής, ή γυμναστικής ή ένα πιο υγιεινό στυλ ζωής
– την απαλλαγή μας από εθισμούς
– την προσωπική και πνευματική μας ανάπτυξη
– την εκμάθηση νέων πραγμάτων, το άνοιγμα σε νέες εμπειρίες, κ.ο.κ
Και αυτές δεν είναι παρά ορισμένες από τις δραστηριότητες που εγείρουν τη «σκοτεινή δύναμη» της αντίστασης.
Ας μην το παίρνουμε όμως προσωπικά. Όπως έλεγα η αντίσταση μας αφορά όλους και η προσωπική μας αναμέτρηση μαζί της περισσότερο τη θρέφει παρά την αποδυναμώνει. Η αντίσταση δεν έχει δύναμη από μόνη της, ενισχύεται και αποκτά υπόσταση μέσα από τις συμπεριφορές στις οποίες αφελώς καταφεύγουμε και πολύ συχνά τρέφεται από το φόβο μας που μας κρατάει προσκολλημένους στο ήδη υπάρχον status quo.
Όπως με κάθε «σκοτεινή» δύναμη που λειτουργεί μέσα μας- που μπορεί να μοιάζει με εχθρό αλλά δεν παύει να είναι κομμάτι του εαυτού μας- έτσι και η αντίσταση χρειάζεται φως. Είναι σημαντικό να τη γνωρίσουμε, να την κατανοήσουμε, έτσι ώστε να πάψουμε «άθελά» μας να σαμποτάρουμε τον εαυτό μας και την τάση μας για αυτοπραγμάτωση.
Ανίδεοι δεν είστε για το σαμποτάζ για το οποίο μιλάω.
Πώς η αντίσταση μας κάνει να σαμποτάρουμε τον εαυτό μας;
Αναβάλλοντας…
Σαμποτάρουμε τον εαυτό μας αναβάλλοντας πράγματα που θέλουμε να κάνουμε. Η αναβολή είναι βασικός σύμμαχος της αντίστασης. Δε λέμε στον εαυτό μας: «Δε θα γράψω ποτέ αυτό το άρθρο ή δε θα ξεκινήσω ποτέ να γυμνάζομαι» Αντίθετα λέμε: «θα ξεκινήσω από αύριο ή από την επόμενη εβδομάδα»…
Εκλογικεύοντας…
Η εκλογίκευση είναι επίσης ένα πολύ αποτελεσματικό εργαλείο της αντίστασης, τα επιχειρήματα που έχει κάθε φορά να μας παρουσιάσει είναι ιδιαίτερα πειστικά ακριβώς γιατί είναι αληθινά. «Τα έξοδα είναι πολύ αυξημένα αυτή την περίοδο», «Είμαι πολύ στρεσαρισμένος/η για να…», «Τα παιδιά είναι ακόμη πολύ μικρά…», «Οι υποχρεώσεις μου είναι πάρα πολλές και δεν έχω χρόνο για να…»
Εστιάζοντας στους άλλους…
Αντί να εστιάσουμε στον εαυτό και τους στόχους μας προτιμάμε να επικρίνουμε, να γκρινιάζουμε και να ασχολούμαστε με τα ελαττώματα και τις αδυναμίες των άλλων. Ή να παρασυρόμαστε από τις δικές τους περιπέτειες και τα δικά τους δράματα.
Επιλέγοντας να είμαστε στη σκιά του συντρόφου μας…
Ακόμη και η επιλογή του συντρόφου μας μπορεί να είναι μια μεταμφιεσμένη μορφή αντίστασης, όταν πρόκειται για έναν άνθρωπο που μοιάζει να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τη δική του αντίσταση και στη σκιά του οποίου παραμένοντας υποσυνείδητα επιλέγουμε να «κρυφτούμε», ξοδεύοντας μεγάλο απόθεμα ενέργειας υποστηρίζοντας αποκλειστικά τα δικά του σχέδια και όνειρα, σε βαθμό που να αγνοούμε τη δική μας τάση πραγμάτωσης.
Θεωρώντας ότι δεν είμαστε έτοιμοι…
Πιστεύουμε ότι δεν είναι ακόμη ο καιρός, η κατάλληλη στιγμή… Λέμε στον εαυτό μας ότι ακόμα δεν έχουμε προετοιμαστεί, δεν έχουμε θεραπευτεί, δεν έχουμε αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις, τις κατάλληλες συνθήκες, δεν έχουμε χάσει τα κιλά που θέλουμε… και έτσι διαρκώς μεταθέτουμε την ημερομηνία εκκίνησης για παρακάτω…
Φαντασιώνοντας το τέλειο αποτέλεσμα
Μπορεί να μην έχουμε ξεκινήσει καν μπαλέτο και να φανταζόμαστε τον εαυτό μας ως prima ballerina, σ’ένα κατάμεστο θέατρο…, να είμαστε ακοινώνητοι και ωστόσο να φανταζόμαστε ότι έχουμε γνωρίσει τον «τέλειο σύντροφο» και έχουμε κάνει την «τέλεια οικογένεια», ή ότι το βιβλίο που γράψαμε έχει γίνει “best seller”. Η τελειομανία μας γίνεται λόγος να μην αρχίσουμε καν την οποιαδήποτε προσπάθεια- όταν συνειδητοποιούμε πόσο μακριά μπορεί να είμαστε από την «τέλεια» εκδοχή του πράγματος. Άλλοτε πάλι, η φαντασίωση γίνεται το μέσο για την απόδραση από μια μίζερη πραγματικότητα αφού ζώντας μέσα σε αυτήν ξεχνιόμαστε από να επιδιώξουμε με ρεαλιστικό τρόπο την εκπλήρωση των ονείρων μας.
Πώς νιώθουμε ζώντας με την Αντίσταση;
Ανάλογα με πόσο η αντίσταση έχει πάρει τον έλεγχο στη ζωή μας μπορεί να νιώθουμε μια αίσθηση ανικανοποίητου που να διαχέεται σχεδόν στα πάντα. Μπορεί να αισθανόμαστε ότι «βαριόμαστε» και ότι τα πράγματα που κάνουμε δε μας γεμίζουν. Ταυτόχρονα, μια ακαθόριστη αίσθηση ενοχής χωρίς να μπορούμε ακριβώς να εντοπίσουμε την πηγή της. Η σχέση με τον εαυτό μας υποφέρει- αφού δεν τον συμπαθούμε αρκετά, δεν είμαστε ευχαριστημένοι αλλά βρισκόμαστε σε μια μόνιμη κόντρα μαζί του. Και μπορεί να μοιάζει σα να δρούμε ενώ στην πραγματικότητα αντιδρούμε σε μια εσωτερική πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί και η οποία μας κάνει να αναλώνουμε μεγάλα αποθέματα ενέργειας για να την αντιμετωπίσουμε.
Πώς τη διαχειριζόμαστε συνήθως;
Όταν η Αντίσταση αναδύεται, εκείνο που συνήθως κάνουμε είναι να της αντιπαραταχθούμε επιστρατεύοντας την «Πειθαρχία». Τι είναι η πειθαρχία: Η λέξη ορίζεται από το Webster Dictionary ως: “μια συστηματική μέθοδος για να αποκτηθεί υπακοή, υποταγή στην εξουσία, κανόνες που προορίζονται για να εκπαιδεύσουν ή να διορθώσουν.”
Η προσέγγιση της πειθαρχίας ωστόσο για πολλούς από εμάς αποδεικνύεται προβληματική αφού το να πειθαρχήσουμε- να συμμορφωθούμε ακόμη και στις απαιτήσεις του ίδιου μας του εαυτού- μας κάνει να αντιστεκόμαστε ακόμη πιο επίμονα όπως τότε που οι γονείς μας ήθελαν με το ζόρι να μας βάλουν να πιούμε μια κουταλιά μουρουνέλαιο.
Η πειθαρχία μοιάζει τότε να μην είναι δράση αλλά αντίδραση. Στην πραγματικότητα έχει γεννηθεί μέσα από την αντίσταση, παράγοντας έτσι μια εσωτερική σύγκρουση και άγχος το οποίο παρεμποδίζει τη ροή και μας βγάζει από κάθε δημιουργική διάθεση. Όταν αντιτασσόμαστε στην αντίσταση, τρέφουμε την ένταση και την τελειομανία μας. Παγιδευόμαστε στις προσδοκίες και εστιάζουμε με έναν ψυχαναγκαστικό τρόπο στα αποτελέσματα. Χάνουμε τη χαρά της δημιουργίας και η πειθαρχία που είχε σκοπό να μας εξασφαλίσει την επιτυχία, φέρνει δυσφορία και κούραση.
Η αντίσταση δεν είναι εχθρός μας. Ας θυμόμαστε ότι δεν πρόκειται για μια αδυναμία ή ένα ελάττωμα του χαρακτήρα μας αλλά για έναν εγγενή σύνδεσμο στην κυκλική αλυσίδα σε κάθε μορφή δημιουργίας. Για να προχωρήσουμε στη ζωή μας χρειάζεται να υπερπηδήσουμε την αντίσταση με τις πολλές μορφές της και στο βαθμό που εμφανίζεται κάθε φορά μπροστά μας. Αν αντί να την παραγνωρίσουμε ή να της αποδώσουμε μια κακή πρόθεση δοκιμάσουμε να την δούμε την ως μέρος της δημιουργικής διαδικασίας της ζωής μας και θελήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε το μήνυμα που έχει να μας μεταφέρει, είναι πολύ πιο πιθανό να να μπορέσουμε να αναλάβουμε δράση.
Τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν δεν προορίζονται για να είναι ευχάριστα. Ωστόσο, όπως κάθε συναίσθημα μπορούν να ευαισθητοποιήσουν το συνειδητό μας νου ως προς μια αλλαγή ή μετακίνηση που χρειάζεται να κάνουμε στην κατεύθυνση ή την προσέγγισή μας. Προϋπόθεση: να επιτρέψουμε την είσοδο τους στη συνειδητότητα και να ακούσουμε αυτό που έχουν να πουν, χωρίς να το κρίνουμε, χωρίς να το αξιολογήσουμε, με τη βοήθεια του εσωτερικού μας παρατηρητή.
Ας δώσουμε στην αντίσταση την ευκαιρία να βγει στη σκηνή αντί να την κρατάμε στο παρασκήνιο και ας την παρατηρήσουμε ως θεατές. Κατά ένα παράδοξο τρόπο θα τη δούμε να μαλακώνει και να διαλύεται σιγά σιγά σαν καπνός αφήνοντάς μας το πεδίο ελεύθερο για δράση, για δημιουργία… Και τότε ποιος ξέρει;
Μπορεί να αποτύχουμε αλλά μπορεί και να επιτύχουμε… Άραγε ποιο από τα δύο μας τρομάζει περισσότερο;
“Our deepest fear is not that we are inadequate. Our deepest fear is that we are powerful beyond measure. It is our light, not our darkness that most frightens us. We ask ourselves, Who am I to be brilliant, gorgeous, talented, fabulous? Actually, who are you not to be? You are a child of God. Your playing small does not serve the world. There is nothing enlightened about shrinking so that other people won’t feel insecure around you. We are all meant to shine, as children do. We were born to make manifest the glory of God that is within us. It’s not just in some of us; it’s in everyone. And as we let our own light shine, we unconsciously give other people permission to do the same. As we are liberated from our own fear, our presence automatically liberates others.”
– Marianne Williamson, A Return to Love: Reflections on the Principles of “A C
